ad

Wydanie 3(23)/2003

issue-cover
Za nami jeden z ważniejszych faktów w historii Polski - 7 i 8 czerwca 2003 zdecydowana większość dorosłych Polaków opowiedziała się za przystąpieniem do Unii Europejskiej. Odrzucając demagogiczne hasła eurosceptyków, odcinając się od politycznych rozgrywek, ludzie wyrazili wolę współpracy w ramach dużej europejskiej rodziny. To zwycięstwo euroentuzjastów i eurorealistów nie oznacza jednak, że z założonymi rękami możemy czekać na 1 maja 2004. Kilkanaście najbliższych miesięcy musi być okresem wytężonej pracy nad możliwie najlepszym przygotowaniem się do akcesji. Jeżeli zabraknie niezbędnej determinacji, może bardzo szybko okazać się, że nie potrafimy wykorzystać pojawiających się możliwości. 
Jako przedstawiciele branży budowlanej wiążemy duże nadzieje z przystąpieniem do UE. Liczymy na poważne ożywienie inwestycyjne w Polsce, a także na duże europejskie projekty infrastrukturalne. Branża cementowa od wielu lat intensywnie inwestuje w swoje zakłady. Po wielu wcześniejszych inwestycjach, w ostatnich dniach miało miejsce uroczyste otwarcie nowej, supernowoczesnej linii produkcji klinkieru w Górażdżach - piszemy o tym w kwartalniku.

Spis treści

Str.TytułAutorPDF
3Od WydawcyJan Dejapdf
Za nami jeden z ważniejszych faktów w historii Polski - 7 i 8 czerwca 2003 zdecydowana większość dorosłych Polaków opowiedziała się za przystąpieniem do Unii Europejskiej. Odrzucając demagogiczne hasła eurosceptyków, odcinając się od politycznych rozgrywek, ludzie wyrazili wolę współpracy w ramach dużej europejskiej rodziny. To zwycięstwo euroentuzjastów i eurorealistów nie oznacza jednak, że z założonymi rękami możemy czekać na 1 maja 2004. Kilkanaście najbliższych miesięcy musi być okresem wytężonej pracy nad możliwie najlepszym przygotowaniem się do akcesji. Jeżeli zabraknie niezbędnej determinacji, może bardzo szybko okazać się, że nie potrafimy wykorzystać pojawiających się możliwości.
Jako przedstawiciele branży budowlanej wiążemy duże nadzieje z przystąpieniem do UE. Liczymy na poważne ożywienie inwestycyjne w Polsce, a także na duże europejskie projekty infrastrukturalne. Branża cementowa od wielu lat intensywnie inwestuje w swoje zakłady. Po wielu wcześniejszych inwestycjach, w ostatnich dniach miało miejsce uroczyste otwarcie nowej, supernowoczesnej linii produkcji klinkieru w Górażdżach - piszemy o tym w kwartalniku.Wszyscy widzimy jednak niebezpieczeństwa i dramatyczną sytuację polskiego sektora budowlanego - kilkuletni już kryzys doprowadził do tego, że wiele firm upadło, a większość działających stosuje taktykę przetrwania, bez tworzenia długookresowych planów.
Na te niebezpieczne zjawiska spadku optymizmu w branży budowlanej zwraca uwagę Elżbieta Syrda w swoim tekście o szansach polskich firm na rynku UE.
Bez szybkiego ożywienia w budownictwie ta sytuacja może się tylko pogarszać. Na to wszystko wchodzimy do Unii z zapowiedzią bardzo znacznego wzrostu stawki podatku VAT oraz w okresie wyraźnej stagnacji w gospodarce naszego największego partnera handlowego, którym są Niemcy. Nowo wybrany prezes Stowarzyszenia Producentów Cementu i Wapna, Andrzej Tekiel, w swoim wywiadzie zapowiada działania w kierunku minimalizacji skutków podniesienia VAT poprzez rozłożenie planowanej podwyżki na trzy kolejne lata.
Byłoby to jednym z elementów tworzących sprzyjający klimat w budownictwie. Oczywiste jest, że zasadnicze znaczenie będzie posiadało jednak przyspieszenie wzrostu w całej gospodarce, gdyż naprawdę trudno dzisiaj dostrzec efekty zapowiadanego na ten rok 3% wzrostu PKB. Tego nie da się jednak zrobić bez reformy systemu podatkowego i całych finansów publicznych.
Niezależnie od fatalnej sytuacji całego sektora budowlanego zamierzamy konsekwentnie prowadzić swoje działania informacyjne, szkoleniowe, wydawnicze, działania propagujące dobre i nowoczesne budownictwo.
Bez wątpienia ważnym faktem w tym obszarze jest ukazanie się nowej polskiej normy na beton (PN-EN 206-1). Ten zharmonizowany europejski dokument nie jest oczywiście pozbawiony wad, ale stwarza szanse wykonywania lepszych i trwalszych betonów.
Polski Cement wspólnie ze Stowarzyszeniem Producentów Betonu Towarowego rozpoczął cykl szkoleń poświęconych tej normie. Po pierwszej, bardzo udanej edycji (1-2 lipca 2003) zapraszamy na następne, wrześniowe spotkanie (szczegóły na stronie obok).
Na bieżąco informujemy o drogach budowanych w technologii betonowej - już dzisiaj można przejechać po betonie na fragmencie ?Gierkówki? i po coraz liczniejszych odcinkach dróg lokalnych.
Targi Autostrada 2003 w Kielcach i wypowiedzi ministra Andrzeja Piłata oraz dyrektora Tadeusza Suwary dają nadzieję na to, że okres bitumicznej monokultury należy już do przeszłości.
W bieżącym numerze znajdą Państwo wiele interesujących tekstów oraz wypowiedzi ludzi, którzy tworzą szeroko rozumianą branżę budowlaną. Wśród wielu wypowiedzi ludzi zarządzających branżą budowlaną, projektujących obiekty budowlane znajdą Państwo obszerny wywiad z dziekanem Wydziału Budownictwa i Inżynierii Środowiska Politechniki Świętokrzyskiej, prof. Zbigniewem Rusinem, który opowiada o swoim postrzeganiu betonu i świata.
Gorąco zachęcam do uważnej lektury tekstu ?Dlaczego beton ma przyszłość?? prof. Lecha Czarneckiego, który analizuje różne aspekty warunkujące przyszłość betonu.
Życząc miłych wakacyjnych wrażeń (jak to pogodzić ze szczytem sezonu budowlanego?) zapraszam do lektury naszego kwartalnika.
4Przemysł dojrzałyPiotr Piestrzyńskipdf

Zagrożeniem nie tylko dla branży cementowej, ale dla całego budownictwa, będzie 22% podatek VAT na materiały budowlane, który zostanie wprowadzony już 1 maja 2004 roku. Polski nie stać na taki podatek.Ciągle nie tracę nadziei, że zwiększenie podatku VAT uda się uzyskać stopniowo, rozkładając ten wzrost po 5% w trzech kolejnych latach - mówi Andrzej Tekiel, prezes Stowarzyszenia Producentów Cementu i Wapna (wybrany podczas Walnego Zjazdu SPCiW, który 26 maja br. odbył się w Tomaszowicach k. Krakowa). Rozmawia z nim Piotr Piestrzyński.

5MATBUD 2003pdf
W dniach 25-27 czerwca br. na Wydziale Inżynierii Lądowej Politechniki Krakowskiej odbyła się czwarta już edycja Konferencji Naukowo-Technicznej ?Zagadnienia materiałowe w inżynierii lądowej - MATBUD 2003?.
6Przedsiębiorcy budowlani idą do EuropyElżbieta J. Syrdapdf
Mamy za sobą referendum, a jego wynik jednoznacznie przesądził o przystąpieniu Polski do UE. Ale czy to oznacza, że polskie przedsiębiorstwa, szczególnie z sektora MŚP i branży budowlanej, na pewno znajdują się na jednolitym europejskim rynku?
7VII edycja konkursu "Polski Cement w Architekturze"pdf
Stowarzyszenie Architektów Polskich oraz Spółka Polski Cement po raz siódmy organizują konkurs pod nazwą ?Polski Cement w Architekturze? na najlepszą realizację architektoniczną z użyciem technologii żelbetowej, wykonaną i przekazaną do użytku do końca 2002 roku. Celem konkursu jest pokazanie możliwości twórczego użycia technologii betonowej w budownictwie.
7Konkurs "Architektura Betonowa 2003"pdf
Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej wraz z firmą Polski Cement organizują IV edycję Ogólnopolskiego Konkursu Architektura Betonowa 2003 - Akademicka nagroda za najlepszą pracę dyplomową roku - projekt architektoniczny z użyciem technologii betonu.
8Beton w ochronie wódWojciech Adamski, Krzysztof K. Kaczmarski, Radosław Bajdapdf
Beton stanowi jeden z podstawowych materiałów konstrukcyjnych stosowanych w inżynierii ochrony środowiska, a zwłaszcza w inżynierii ochrony wód. Konstrukcje sieci kanalizacyjnych, oczyszczalni ścieków, systemów ujmowania wód (kanały, zbiorniki, reaktory, zapory, studnie itp. ) w większości wykonywane są z betonów (odpowiedniej jakości) bezpośrednio na placu budowy lub montowane z gotowych elementów dostarczanych przez wytwórcę.
12Pilne sprawyKonrad Sabalpdf
Negocjacje w Kopenhadze, traktat w Atenach i referendum europejskie - te wydarzenia, bardzo ważne dla naszego kraju - przeszły już do historii. Teraz Polska, aby w pełni skorzystać z akcesji do Unii Europejskiej, powinna jak najlepiej się do niej przygotować. Czasu jest niewiele. Realizacja zobowiązań, które Polska przyjęła na siebie przed wstąpieniem do Unii, podlega czujnej kontroli struktur unijnych. Ale nie tylko długa lista zobowiązań, również kalendarium wprowadzania dostosowań zostało przedstawione Brukseli i teraz z terminów również jesteśmy rozliczani.
14Pomiędzy żywiołamiPaweł Pięciakpdf
- Proszę pana, Grotowski mówił, że tworzymy teatr ubogi. To jest bardzo przewrotne określenie, bo przecież wiadomo, że nasz ?teatr ubogi? był w rzeczywistości teatrem najbogatszym. Przy jak najmniejszej ilości rekwizytów i bez dekoracji uzyskaliśmy efekt zadziwiającej pełni. Określenie, że coś jest ubogie, bardzo mi odpowiada w architekturze - mówi Jerzy Gurawski.
18Kontrast betonu i szkłaKonrad Sabalpdf
Łódzka Filharmonia od kilku lat nie ma własnej siedziby. Obiekt, w którym orkiestra koncertowała od 1948 roku, nie nadawał się do dalszej eksploatacji. W tym samym miejscu stoi już nowy budynek, którego nowoczesna architektura nawiązuje do poprzedniego. Elementem łączącym obie siedziby filharmonii jest wielki portal, za którym kryje się foyer. Od ulicy Narutowicza, przy której znajduje się nowy gmach, widać - obecnie wykańczaną - szklaną fasadę, a zza niej - przestrzeń uformowaną z betonu
20W świątyni i w plenerzePaweł Pięciakpdf
Mielec, Zakopane, Łódź, Knurów, Ruptawa i wiele innych miejsc - w każdym z nich Henryk Burzec zostawił swój ślad. Urodzony w 1919 roku artysta wzbogacił polskie kościoły i polski krajobraz kilkudziesięcioma betonowymi rzeźbami.
Wywiad z rzeźbiarzem.
22Coraz bliżej naturyredpdf
O tym produkcie przedstawiciele firmy mówią podkreślając, że różni się od wszystkiego, co do tej pory produkował BRUK-BET. Jest to uzasadnione, gdyż w sposób jeszcze bardziej przekonujący beton wibroprasowany naśladuje materiał naturalny, jakim jest kamień.
24Dlaczego beton ma przyszlość?Lech Czarneckipdf
Wyrażając zgodę na opracowanie odpowiedzi na tytułowe pytanie, zauważyłem, że pytający tak są przeświadczeni o przyszłości betonu, iż nie pytają ?czy beton ma przyszłość??. Inicjatywa dotyczy jedynie uzasadnienia tej przyszłości. Ponadto, zreflektowałem się, że pogląd o przyszłości betonu w takim stopniu sam podzielam, iż zawartego w tytule pytania nie potraktowałem jako nadmiernej pewności producentów cementu.
Beton ma przyszłość! Dlaczego? - pisze profesor Lech Czarnecki. Zapraszamy do dyskusji z autorem.
28Cement w podbudowach drogowychJan Kuczałekpdf
W dobie wciąż trwającej dyskusji o wyższości technologii betonowych bądź bitumicznych w budownictwie drogowym często zapomina się, że właściwości wiążące cementu od wielu lat wykorzystywane są do wzmacniania podłoża i wykonywania podbudów dla obu typów nawierzchni.
30O specustawie na AutostradzieJarosław Rybus, Piotr Piestrzyńskipdf
- Dzięki tzw. specustawie, która wejdzie w życie w ciągu kilku dni, znacznie zwiększy się tempo budowy autostrad i dróg w Polsce - powiedział Andrzej Piłat, wiceminister infrastruktury, otwierając IX Międzynarodowe Targi Budownictwa Drogowego ?Autostrada-Polska? w Kielcach. - Nie ukrywam, że to trudny rok. Pod koniec roku przyspieszymy proces inwestowania, a obiecuję, że budowa dróg i autostrad ruszy na wiosnę.
31Trwałe i bezpiecznepie, rybpdf
- Przyjedźcie państwo i popatrzcie, jak w naszej gminie wyglądają drogi betonowe, przez cztery lata nie dołożyłem ani złotówki do ich remontu. Natomiast każdego roku wydaję 20-30 tys. zł na remonty cząstkowe dróg bitumicznych - mówił Edward Bogaczyk, burmistrz Piwnicznej Zdroju, do słuchaczy seminarium ?Drogi betonowe - bezpiecznie do Europy?, które odbyło się 8 maja br. podczas kieleckich IX Międzynarodowych Targów Budownictwa Drogowego ?Autostrada-Polska?.
32Whitetopping - technologia i rehabilitacja wzmocnień nawierzchni asfaltowych Szczepan Gajekpdf
Wzrastające natężenie ruchu samochodowego oraz nieprzystosowanie konstrukcji nawierzchni dróg krajowych do zwiększonych nacisków to główne przyczyny degradacji sieci drogowej w Polsce. Według danych GDDKiA, stan techniczny nawierzchni dróg krajowych w 37% reprezentował stan dobry, w 33,4% stan niezadowalający, a 29,6% stan zły, co oznacza konieczność przeprowadzenia różnego rodzaju kosztownych zabiegów, od wzmocnień, poprzez wyrównania czy zabiegi powierzchniowe. Połowę z nich należałoby przeprowadzić natychmiast, resztę natomiast w okresie najbliższych 3-4 lat.
34Doświadczenia ze stosowania cementów w budownictwie komunikacyjnymOmid Rajski, Wiesława Rowińskapdf
Instytut Badawczy Dróg i Mostów Filia Wrocław od długiego czasu prowadził badania wpływu różnych domieszek na właściwości betonu stosowanego w inżynierii komunikacyjnej i opracował Zalecenia IBDiM udzielania Aprobat Technicznych nr Z/98-03-007 ?Domieszki i dodatki do betonów i zapraw w inżynierii komunikacyjnej?, wprowadzone do stosowania przez Generalną Dyrekcję Dróg Publicznych jako załącznik do Zarządzenia nr 9 Generalnego Dyrektora Dróg Publicznych z dnia 18.11.1998 r.
36Niezawodnosć konstrukcji z betonuSzczepan Wolińskipdf
Jeszcze do niedawna dominowało w budownictwie deterministyczne ujęcie zagadnień bezpieczeństwa budowli. Duże wartości globalnych współczynników bezpieczeństwa, uproszczone metody obliczeń i ogólny stan wiedzy inżynierskiej przyczyniły się do powszechnej akceptacji opinii, że możliwe i zalecane jest projektowanie konstrukcji absolutnie bezpiecznych. Nie świadczy to jednak o szczególnym tradycjonalizmie inżynierów budownictwa, bowiem obowiązywał wówczas niewzruszony i, jak się wydawało, oczywisty pogląd na temat determinizmu w przyrodzie.
40Nowe możliwości monitorowania zagrożenia korozyjnego konstrukcji żelbetowychOskar Klinghoffer, Andrzej Moczkopdf
Spośród wielu kryteriów jakościowych, stawianych współczesnemu budownictwu betonowemu, coraz częściej zapewnienie odpowiedniej trwałości wznoszonych obiektów uważa się za wymóg pierwszoplanowy. Uwaga ta ma szczególne znaczenie w przypadku budowli komunikacyjnych. Trwałość konstrukcji betonowych, jeszcze przed ich oddaniem do eksploatacji, jest ściśle uzależniona od stopnia zagrożenia szkodliwym oddziaływaniem czynników atmosferycznych, chemicznych i biologicznych. Oddziaływanie to może mieć charakter bardzo złożony i wiąże się najczęściej z rozwojem różnego rodzaju procesów chemicznych, prowadzących do stopniowej degradacji.
43Zapełniam pewną lukęJan Deja, Zbigniew Pilchpdf
Profesor Zbigniew Rusin jest specjalistą i autorytetem w zakresie mrozoodporności betonu. Rozmawiają z nim Jan Deja i Zbigniew Pilch
45Atrakcyjny transport kolejowyPiotr Piestrzyńskipdf
- W roku 2008 ma wejść w życie tzw. drugi pakiet kolejowy, pozwalający spółkom kolejowym na prowadzenie działalności transportowej lokalnej w każdym kraju UE. W zmianie tej sytuacji widzę dużą szansę dla Cemetu. W firmie działa zespół, którego celem jest przygotowanie spółki pod względem organizacyjnym oraz prawnym do działania w nowej rzeczywistości - mówi Grzegorz Lipowski, prezes zarządu i dyrektor generalny Cemet SA. Rozmawia z nim Piotr Piestrzyński
46Włókna stalowe stosowane do modyfikacji betonuJacek Katzerpdf
Betony modyfikowane włóknami stalowymi, nazywane w polskiej literaturze fachowej fibrobetonami, drutobetonami, włóknobetonami, betonami o zbrojeniu rozproszonym lub SFRC (Steel Fibre Reinforced Concrete), są coraz szerzej oraz coraz chętniej stosowane w budownictwie tak na świecie, jak i w kraju.
48Doświadczenia w projektowaniu i produkcji betonów ciężkichMariusz Saferna, Sebastian Kaszubapdf
Przydatność betonu, jako materiału dla wykonania nawet bardzo specjalistycznych konstrukcji, o różnych właściwościach i przeznaczeniu, została już niejednokrotnie dowiedziona. Także w dziedzinie ochrony zdrowia ludzkiego beton oprócz funkcji materiału konstrukcyjnego spełnia inną użyteczną i potrzebną rolę - chroni przed promieniowaniem przenikliwym
50Recycling mieszanki betonowejMałgorzata Faleńska, Piotr Jarszewskipdf
Wzrost świadomości ekologicznej sprawił, że dostrzeżony został problem utylizacji odpadu z produkcji mieszanek betonowych. Głównym źródłem tego odpadu jest mycie urządzeń do wytwarzania i transportu. Powoli mijają czasy mycia gruszek pod płotem betoniarni, co na ogół prowadziło do tworzenia się zwałów błota zamieniającego się w osiadający wszędzie pył. Obecnie szacuje się, że ok. 40% wszystkich wytwórni betonu towarowego w Polsce jest już wyposażona w urządzenia do recyklingu mieszanki
52Wszędzie i na czaspiepdf
Schomburg działa na polskim rynku od 10 lat. Firma wypracowała sobie pozycję dostawcy profesjonalnych produktów z zakresu chemii budowlanej. Ofertę Schomburga doceniają m.in. producenci wyrobów wibroprasowanych, betonu towarowego oraz prefabrykatów.
54Badania betonu - stan prawny w świetle unormowań europejskichAndrzej Moczkopdf
W ostatnich latach prawodawstwo europejskie znacznie zaawansowało prace nad ujednoliceniem i uporządkowaniem stanu prawnego w dziedzinie budownictwa, w tym w zakresie budownictwa betonowego. Konsekwentnie następują istotne zmiany, które niekiedy można by nazwać ?fundamentalnymi? w podejściu i sposobie ujęcia problematyki projektowania, realizacji oraz zapewnienia niezbędnej trwałości konstrukcjom betonowym. Jednym z kluczowych pakietów tych nowych unormowań jest grupa norm, dotyczących badania betonu i związanej z nim kontroli jego jakości.
58Beton towarowy - realia i wyzwaniaJan Deja, Zbigniew Pilchpdf
Wywiad z prezesem zarządu Stowarzyszenia Producentów Betonu Towarowego w Polsce panem Andrzejem Werkowskim
60Obiekty nagrodzone w światowym konkursie fib 1998-2002Andrzej Ajdukiewiczpdf
Na pierwszym Kongresie Międzynarodowej Federacji Betonu Konstrukcyjnego (fib) w Osace, 13 października 2002 r., wręczono nagrody przyznawane co cztery lata (poprzednio przez FIP - Międzynarodową Federację Konstrukcji Sprężonych) za najwybitniejsze realizacje konstrukcji betonowych w okresie 1998-2002
62Awarie Budowlane 2003Zbigniew Pilchpdf
Awarie i katastrofy budowlane towarzyszyły rozwojowi cywilizacji od zarania jej dziejów, występują w wielu krajach, nie tylko w Polsce, i stanowią poważny problem naukowo-techniczny, gospodarczy i społeczny. Badania i diagnostyka konstrukcji, a także nowoczesne sposoby ich napraw i rekonstrukcji, to ważne i ciągle aktualne zagadnienia, których w dyskusji o awariach nie można pominąć.
63Potrzeba integracjiJan Deja, Zbigniew Pilchpdf
Z Andrzejem Wojteckim, prezesem zarządu Stowarzyszenia Producentów Brukowej Kostki Drogowej, rozmawiają Jan Deja i Zbigniew Pilch
64Przystosowani do wymogów rynkuPiotr Piestrzyński, Stanisław Wążpdf
Centrum Technologiczne Betonu RMC Polska, jedno z najnowocześniejszych w kraju, uruchomiono w połowie czerwca br. w Cementowni Rudniki. - To laboratorium na poziomie europejskim. Ułatwi firmie i jej klientom pracę zarówno przy produkcji betonu, cementu, jak i kruszyw. To także może być pomysł na współpracę z uczelniami czy jednostkami badawczymi - mówił tuż po otwarciu centrum prof. Jan Małolepszy z Akademii Górniczo-Hutniczej
65Z nią doradztwo rosło w siłęPiotr Piestrzyńskipdf
- Gdy koncern RMC nabył w 1998 roku Cementownię Rudniki, ja również rozpoczęłam w nim pracę. Zarówno dla mnie, jak i dla cementowni rok ten oznaczał początek nowego etapu - mówi Iwona Flis, która obecnie pełni funkcję dyrektora doradztwa technicznego RMC Polska.
65Betonowy pejzażmapapdf
W Centrum Sztuki Współczesnej, które mieści się w Zamku Ujazdowskim w Warszawie, można oglądać niecodzienną wystawę malarstwa. Na pewno zaszokuje ona tych, którzy przyzwyczaili się do Matejki czy Picassa. Tym natomiast, którzy lubią nowości, sprawi wiele radości.
Autorem wystawianych prac jest Leon Tarasewicz, który obecnie maluje nie farbami, ale... betonem. Przed laty artysta porzucił tradycyjny materiał malarski i dziś koloruje duże powierzchnie, dążąc do stworzenia obrazu totalnego. Z tego powodu wystawiane prace z barwionego betonu tworzy na miejscu.
66Metropolitan w sierpniuredpdf
Prawdopodobnie w sierpniu zostanie oddany do użytku budynek Metropolitan na placu Piłsudskiego w Warszawie. Autorem jego projektu jest Sir Norman Foster. Autor projektu, światowej sławy architekt Norman Foster, powiedział w Warszawie, iż zdaje sobie sprawę z tego, iż usytuowanie obiektu w sąsiedztwie Teatru Wielkiego i Opery, w niedużej odległości od Grobu Nieznanego Żołnierza, w sąsiedztwie przyszłej zabudowy Pałacu Brühla oraz Saskiego stawia przed architekturą, a szczególnie formą przestrzenną tego budynku bardzo poważne wyzwanie.
66Co się dzieje w kraju?redpdf
Wieści z budów Warszawy, Katowic, Rzeszowa i Poznania.
68"Perełka" po modernizacjiPiotr Piestrzyński, Jarosław Rybuspdf
Uruchomienie nowej linii technologicznej do wypału klinkieru pieca nr 1 w Cementowni Górażdże odbyło się 9 lipca br. w Choruli na Opolszczyźnie. Inwestycja, która kosztowała 180 mln zł, jest największą inwestycją w województwie opolskim i jedną z większych inwestycji w europejskim przemyśle cementowym.
70Wiedza ukryta na wwwRedakcjapdf