ad

Branża cementowa kołem zamachowym gospodarki. Jakie wyzwania przed nią stoją?

Z województwa świętokrzyskiego pochodzi 35% cementu produkowanego w Polsce. Działają tu trzy cementownie - w Ożarowie, Małogoszczu i Nowinach. Cały krajowy sektor cementowy tworzy 12 zakładów, w tym 10 cementowni pracujących w pełnym cyklu produkcyjnym. Dzięki programowi inwestycyjnemu o wartości ponad 10 mld zł, krajowe cementownie stały się jednymi z najnowocześniejszych w Europie, a Polska - drugim producentem cementu w UE. Cement jest swoistym papierkiem lakmusowym sytuacji gospodarczej, a przed branżą - strategicznie ważną dla całego budownictwa - stoi szereg wyzwań. Rozmawiali o nich uczestnicy panelu „Jaka przyszłość przemysłu cementowego w Polsce?” podczas tegorocznego Regionalnego Forum Ekonomicznego - Nowa Energia.

O przyszłości przemysłu cementowego w Polsce rozmawiali (od lewej): poseł Paweł Bejda, poseł Bogusław Sonik, Paweł Różycki MKiŚ, poseł Andrzej Szejna, Krzysztof Kieres SPC, arch. Marcin Brataniec

W panelu dyskusyjnym pt. „Jaka przyszłość przemysłu cementowego w Polsce?”, który 25 listopada 2022 r. odbył się w Kielcach wzięli udział:

- Krzysztof Kieres, przewodniczący Stowarzyszenia Producentów Cementu

- poseł Andrzej Szejna, przewodniczący Parlamentarnego Zespołu ds. Rozwoju Przemysłu Cementowego w Polsce

- poseł Paweł Bejda, wiceprzewodniczący Parlamentarnego Zespołu ds. Rozwoju Przemysłu Cementowego w Polsce

- poseł Bogusław Sonik, wiceprzewodniczący Parlamentarnego Zespołu ds. Rozwoju Przemysłu Cementowego w Polsce

- Paweł Różycki, zastępca dyrektora Departamentu Strategii i Analiz Ministerstwa Klimatu i Środowiska

- architekt Marcin Brataniec, eM4 Pracownia Architektury Brataniec

Produkcja cementu pod ciągłą presją

- Mierzymy się z niespotykanymi dotąd wyzwaniami. Wojna w Ukrainie i pandemia uderzają w gospodarkę - mówił poseł Andrzej Szejna, przewodniczący Parlamentarnego Zespołu ds. Rozwoju Przemysłu Cementowego w Polsce. Jak podkreślił, ideą jego powołania jest obrona sektora, będącego fundamentem budownictwa, które z kolei jest podstawą gospodarki. Ceny energii oraz uprawnień do emisji CO2 to kluczowe wyzwania dla cementowni, których przyszłość zależy od kształtu regulacji unijnych - szczególnie pakietu „Fit for 55”.

EU ETS, czyli Europejski System Handlu Emisjami, z założenia miał nakłonić przemysł do działań na rzecz ochrony klimatu. Jak podkreślali uczestnicy dyskusji, stał się on jednak narzędziem spekulacyjnym. Wystarczy wspomnieć, iż w tym roku opłaty za CO2 wyniosły 83 euro/tonę, podczas gdy w 2021 r. było to 43, a w 2017 r. - 5 euro/tonę. Dla sektorów energochłonnych - w tym cementowego, który na przestrzeni lat ograniczył emisję CO2 o 30% - czy dla ciepłownictwa, są to wręcz zabójcze koszty. Stąd też postulaty o zawieszenie EU ETS lub przynajmniej o wykluczenie z niego instytucji finansowych, o co w Brukseli zabiega Europoseł Jerzy Buzek.

Obecnie największe wyzwanie dla cementowni stanowią jednak ceny energii. - Dochodzą one do 1400 złotych za MWh - mówił przewodniczący Stowarzyszenia Producentów Cementu, Krzysztof Kieres. Decyzją Komisji Europejskiej, przemysł cementowy znalazł się na liście branż - mogących ubiegać się o rekompensaty kosztów pośrednich - w tym wynikających z cen prądu. Jak wskazał poseł Andrzej Szejna, jest to światełko w tunelu dla branży, w którą bezpośrednio i dotkliwie uderzają koszty energii. - Słuszne jest wsparcie w każdym możliwym zakresie, jeśli chodzi o utrzymanie konkurencyjności naszego przemysłu i zapewnienie wsparcia, które pozwoli na utrzymanie miejsc pracy i na rozwój tych sektorów, które są dla Polski szczególnie istotne. W tym przypadku, jeżeli chodzi o przemysł cementowy, o takim właśnie sektorze mówimy - podkreślił Paweł Różycki, zastępca dyrektora Departamentu Strategii i Analiz Ministerstwa Klimatu i Środowiska.

OZE, czysta energia i paliwa alternatywne

Przemysł cementowy działa proaktywnie, inwestując w OZE i dążąc do uzyskiwania czystej energii do zasilania zakładów. - Widzę aktywność branży cementowej, która stara się wyjść naprzeciw. W Ożarowie budują fotowoltaikę, żeby zmniejszyć zużycie energii, Cementownia Nowiny także wchodzi w taką inwestycję, aby obniżyć ceny energii. Tutaj powinno być wsparcie ze strony państwa - komentował poseł Bogusław Sonik. Łączna wartość inwestycji całego sektora przekracza 10 mld zł, a jedną z największych - o wartości ponad 100 mln euro - jest modernizacja, a właściwie budowa nowej Cementowni Małogoszcz.

Cementownie ograniczają także użycie paliw kopalnych w procesie produkcyjnym. Jak zaznaczyła dr inż. Bożena Środa z SPC, zastępują je paliwa alternatywne, co wpisuje się w Gospodarkę Obiegu Zamkniętego. Dzięki rozwojowi tej technologii, Polska jest europejskim liderem ich wykorzystania, a na składowiskach zalega mniej śmieci. Aby wytworzyć ok. 1,8 mln ton paliw alternatywnych, co odpowiada rocznemu zapotrzebowaniu cementowni, zagospodarowywane jest bowiem 10% krajowych odpadów komunalnych. W ten sposób może powstać energia nie tylko dla cementowni, ale także na potrzeby lokalnych samorządów - właśnie takie jest założenie planowanej przez CEMEX Polska Elektrowni Chełm.

Walka o zagospodarowanie CO2

Przemysł cementowy inwestuje w nowoczesne technologie, które pozwolą zagospodarować CO2, a tym samym ograniczyć jego emisję. Technologia CCUS zostanie po raz pierwszy w Polsce zastosowana w Cementowni Górażdże, gdzie powstanie instalacja wykorzystująca technikę wychwytywania CO2 z gazów spalinowych po procesie spalania. Realizacja inwestycji stanowi element europejskiego projektu ACCSESS, koordynowanego przez firmę Sintef Energi AS z Norwegii i skupiającego 18 partnerów przemysłowych oraz organizacji badawczych, a jego łączna wartość wynosi 18 mln euro - z czego 15 mln euro stanowi dofinansowanie w ramach unijnego programu Horyzont 2020. Realizacja projektu rozpoczęła się w maju 2021 r. i jest przewidziana na 48 miesięcy.

Realizowaną przez Lafarge Polska inwestycję w Cementowni Kujawy wesprze natomiast Komisja Europejska w ramach Funduszu Innowacji. Projekt Go4ECOPlanet obejmie stworzenie kompleksowego łańcucha wychwytywania i składowania dwutlenku węgla - począwszy od wychwytywania i skraplania CO₂ w zakładzie, aż po jego składowanie na obszarach morskich. Płynny dwutlenek węgla będzie transportowany pociągami do multimodalnego terminalu w Gdańsku, a następnie statkami na Morze Północne oraz wtłaczany w wyeksploatowane pola naftowe i gazowe.

Dwutlenek węgla mógłby być także przesyłany rurociągami, jednak na przeszkodzie stoją obecne regulacje geologiczne. Jak podkreślił Zbigniew Pilch z SPC, instalacje do wychwytywania CO2 nie będą mogły funkcjonować bez niezbędnej infrastruktury. Obecnie Stowarzyszenie Producentów Cementu we współpracy z Centrum Energetyki Akademii Górniczo-Hutniczej realizuje program badawczy możliwości technicznych wychwytywania CO2 w cementowniach, jego przesyłania, składowania lub wykorzystywania.

Jak pobudzić budownictwo - także mieszkaniowe?

Uczestnicy dyskusji byli zgodni, iż zarówno z perspektywy parlamentarnej, jak i branżowej, widoczne jest spowolnienie w sektorze mieszkaniowym. Mimo ogromnego popytu i niedoboru mieszkań, wielu ludzi nie stać - z różnych względów - na ich zakup, jak i na zaciągnięcie kredytów. Według szacunków firmy JLL, w całym 2023 r. może się rozpocząć budowa maksymalnie 70 tysięcy mieszkań. To prawie o 100 tysięcy mniej niż w 2021 r. Trudna sytuacja mieszkaniowa wpływa także na dzietność. Poseł Andrzej Szejna wskazywał, iż jednym z rozwiązań mógłby być program budowy mieszkań na wynajem, przy zapewnieniu niskich czynszów.

O niepewności w sektorze architektoniczno-budowlanym mówił architekt Marcin Brataniec z pracowni eM4. Wpływ na całą branżę i na zużycie cementu mają również budownictwo infrastrukturalne i inżynieryjne. Ich sytuacja jest bardziej stabilna, ale pojawiają się niepokojące sygnały na temat finansowania inwestycji z funduszy europejskich, w tym z Krajowego Planu Odbudowy. Wykonawcy projektów infrastrukturalnych i drogowych wskazują to jako coraz większe zagrożenie dla przyszłości całego sektora budowlanego. Równie istotna jest waloryzacja kontraktów - zarówno budowlanych, jak i utrzymaniowych.

- Zużycie cementu rzędu 18 mln ton rocznie to wciąż jest wysoki poziom i jeżeli on się utrzyma, nadal możemy mówić o dobrej sytuacji - mówił przewodniczący SPC, Krzysztof Kieres. Prognozy mówią o kilkuprocentowym spadku produkcji cementu w 2022 i 2023 r., jednak należy traktować je szacunkowo. - Branża cementowa jest kołem zamachowym polskiej gospodarki - mówił poseł Paweł Bejda, podkreślając rolę tego sektora i całego krajowego budownictwa w odbudowie Ukrainy.

Materiał wybrany świadomie

Beton ulega rekarbonatyzacji, pochłaniając CO2 w trakcie swojego cyklu życia, co podkreślił Międzyrządowy Zespół ds. Zmiany Klimatu przy ONZ. Niskoemisyjne cementy i betony są coraz częściej stosowane na polskich budowach, a cementownie wspierają działania wpisujące się w zrównoważone budownictwo. - Myślę, że to jest bardzo ważne, żeby wspomóc przemysł cementowy w kwestii nauki, która służy procesom wytwarzania cementu, betonu i jego wykorzystania - mówił Marcin Brataniec o potrzebie pracy u podstaw nad ograniczaniem śladu węglowego materiałów budowlanych.

Architekt z pracowni eM4, w portfolio której znajduje się m.in. pawilon „Kamień” w Warszawie czy Park Miejski w Starachowicach, mówił o świadomym wykorzystaniu betonu w swoich realizacjach. Również w województwie świętokrzyskim znajduje się przykład wyjątkowej architektury betonowej, jakim jest Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie. Składa się ono z podzielonych na segmenty betonowych brył, tworzących niepowtarzalną formę przestrzenną o niezwykłym wydźwięku i surowości.

Beton zapewnia podstawowy walor trwałości w całym cyklu życia budynku. Podobnie jest z nawierzchniami betonowymi, których wytrzymałość bez remontów jest liczona w dekadach. Niestety Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad podjęła decyzję o wyborze technologii kluczowych tras - autostrad i dróg ekspresowych - przez ich wykonawców, co jest swoistym ewenementem nawet na skalę światową. Poseł Paweł Bejda zaznaczył, iż w przypadku nawierzchni najważniejsza jest trwałość i powinna zostać przeprowadzona pełna analiza, uwzględniająca cały cykl życia drogi. Kluczowa budowa nie na 5, ale 30, a nawet 40 lat. Poseł Andrzej Szejna dodał, iż parlamentarzyści zamierzają wystąpić w tej sprawie do Ministerstwa Infrastruktury.


Pozostałe aktualności i informacje

Nawierzchnie betonowe w erze zmian klimatycznych

2024-10-08
Zmiany klimatyczne zmuszają do ograniczania emisji CO2. Ogromna rola związana z ograniczeniem emisji CO2 spoczywa na budownictwie, także na budownictwie drogowym. Nawierzchnie betonowe na drogach to mniejsza emisja CO2 dzięki: niższemu zużyciu paliwa, zastosowaniu do budowy cementów o niższym śladzie węglowym czy większej jasności z którą wiążą się niższe koszty oświetlenia dróg. Nawierzchnie betonowe są także odporniejsze na działanie nawałnic i powodzi. O tym m.in. mówiono podczas VIII konferencji „Warunki gruntowe, a projektowanie oraz budowa dróg”, która w dniach 2-4 października 2024 r. odbyła się w Katowicach.

Pionierski krok w dekarbonizacji budownictwa - autostrada z betonu niskoemisyjnego

2024-09-29
- Stowarzyszenie Producentów Cementu od kilku lat podkreśla, że cementy o niskim śladzie węglowym są uzasadnioną alternatywą technologiczną i ekonomiczną – mówił prof. Jan Deja, dyrektor wykonawczy SPC. - Jestem bardzo dumny, że my jako dostawca cementu i Strabag jako wykonawca, staliśmy się pionierami nawierzchni niskoemisyjnych z betonu. Wypracowane przez nas wspólnie rozwiązanie zostało zatwierdzone przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad – powiedział Mariusz Adamek, prezes zarządu Cement Ożarów podczas wizyty studialnej na budowie autostrady A2 Siedlce Południe – Malinowiec, której nawierzchnia betonowa ma o 30% niższy ślad węglowy.

Dobrzy Gospodarze 2024

2024-09-29
Przedstawiciele Gminy Damnica, Zarządu Zieleni Miejskiej w Krakowie, Gmin Troszyn, Dzierżoniów, Kamienica i Prusice otrzymali tytuły Dobrych Gospodarzy za budowę dróg lub ścieżek rowerowych z betonu. Uroczystość odbyła się podczas seminarium „Samorządowe drogi o nawierzchni betonowej”, które 17 września 2024 r. odbyło się w Krakowie.

Warto budować drogę nie tylko na jedną kadencję

2024-09-29
- Trzeba być proszę państwa odważnym. My nie wiedzieliśmy czy to się przyjmie, ale w ciągu 3 lat na terenie gminy Bełchatów udało się zbudować ponad 4 km dróg betonowych. Dobry Gospodarz to nie ten, który buduje drogę na 5-7 lat, ale na 50-70 lat – mówił Konrad Koc, wójt gminy Bełchatów podczas seminarium pt. Samorządowe drogi o nawierzchni betonowej”, które z udziałem ponad 100 uczestników odbyło się 17 września 2024 r. w Krakowie. - Warto wybudować coś, co nie tylko przez jedną kadencję będzie służyć społeczności lokalnej – apelował prof. Jan Deja.

IV Forum Beton w Drogownictwie – konferencja drogowa

2024-09-27
Stowarzyszenie Polski Kongres Drogowy i Stowarzyszenie Producentów Cementu organizują już IV Forum Beton w Drogownictwie, które odbędzie się 23 października 2024 roku w Krakowie w Hotelu Doubletree by Hilton Kraków Hotel & Convention Center. Tematyka seminarium koncentrować się będzie wokół najnowocześniejszych technologii betonowych stosowanych w budowie zarówno dróg ekspresowych o największym natężeniu ruchu jak i dróg o niższych kategoriach ruchu budowanych przez samorządy. Ważnym tematem będzie nowelizacja Wzorcowych Warunków Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych. Zaproszone do udziału w seminarium firmy zaprezentują szeroki przekrój technologii i materiałów budowlanych ze szczególnym uwzględnieniem niskiego śladu węglowego.